Een krachtig antwoord op probleemgedrag
Leerkrachten voelen zich in de aanpak van probleemgedrag vaak gekneld tussen twee uitersten. Aan de ene kant is er dreigen, straffen, een contract opstellen,… om de leerling onder controle te krijgen. Aan de andere kant kiezen ze soms voor praten en begrip opbrengen, in de hoop dat dit de leerling motiveert voor gedragsverbetering. Binnen één school gaan beide praktijken vaak hand in hand. Bij aanhoudend probleemgedrag leiden ze allebei makkelijk tot escalaties en spiralen van onmacht of tegenagressie. Veel scholen zijn daarom op zoek naar een aanpak die meer perspectief biedt.
Leerkrachten voelen zich in de aanpak van probleemgedrag vaak gekneld tussen twee uitersten. Aan de ene kant is er dreigen, straffen, een contract opstellen,… om de leerling onder controle te krijgen. Aan de andere kant kiezen ze soms voor praten en begrip opbrengen, in de hoop dat dit de leerling motiveert voor gedragsverbetering. Binnen één school gaan beide praktijken vaak hand in hand. Bij aanhoudend probleemgedrag leiden ze allebei makkelijk tot escalaties en spiralen van onmacht of tegenagressie. Veel scholen zijn daarom op zoek naar een aanpak die meer perspectief biedt.
|
|
Geweldloos Verzet biedt een haalbaar alternatief. Dit is een aanpak van (ernstig) probleemgedrag die staat voor aanwezigheid, zelfcontrole, het vermijden van escalatie, het uitbouwen van steunnetwerken en éénzijdige acties gericht tegen probleemgedrag, altijd in contact en verbinding met de jongere in kwestie. De focus van Geweldloos Verzet is in de eerste plaats de leerkracht. Het geeft leerkrachten concrete tools in het omgaan met probleemgedrag zonder in onmacht of escalatie terecht te komen. In dit filmpje vertelt Haim Omer zélf wat het doel is van NAGV. |
|
Binnen een nieuwe visie op gezag Hoe streng mogen we nog zijn? Wat mogen we nog eisen van leerlingen? Mogen we nog straffen? Gezag is in deze tijd geen evidentie meer. Het woord autoriteit heeft voor velen een negatieve bijklank gekregen. Geweldloos Verzet kadert binnen een nieuwe invulling van de positie van de opvoeder: niet boven of naast de jongere, maar vanuit een volgehouden aanwezigheid: “het is mijn taak”, “ik kan niet toelaten”, “ik houd vol”. Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet (NAGV) zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Geweldloos Verzet reikt de elementen aan waarmee autoriteitsfiguren, binnen de waarden van deze tijd, hun invloed sterker kunnen maken. Uniek aan deze benadering is dat hiermee schijnbare tegenstellingen overbrugd worden: “liefdevol aanwezig zijn én grenzen trekken, verzet tegen onacceptabel gedrag én geloven in de mogelijkheden van kind of jongere” (Bom & Wiebenga, 2017). Onze Nederlandse collega’s van het Lorentzhuis gebruiken hiervoor de term “Verbindend Gezag”. |
|
Verbindend gezag
Nieuwe Autoriteit staat voor een verbindende vorm van gezag, en dat op twee manieren. Gezagsfiguren worden ondersteund vanuit de verbinding met hun eigen steunnetwerk, onder het motto “It takes a village to raise a child”. Gezagsfiguren maken daarbij de overgang van “ik” naar “wij”, het handelen vanuit een samen gedragen verantwoordelijkheid. “Als een collega problemen ervaart met een leerling, is het de verantwoordelijkheid van het hele schoolteam om naar een oplossing te zoeken.” Bij uitbreiding wordt dit de hele gemeenschap: ouders, leiding van de jeugdbeweging, buren, de ruimere familie, de klusjesman op school, mensen van de buitenschoolse opvang,…Een leerkracht hééft geen autoriteit, ze krijgt die vanuit de inbedding in de bredere (opvoed)gemeenschap.
Vanuit deze inbedding gaan opvoeders een relatie aan met kinderen en jongeren, die niet alleen staat voor warmte en geloven in de eigen mogelijkheden van kinderen en jongeren, maar ook de stevigheid uitstraalt van het formuleren vàn en vasthouden ààn verwachtingen en grenzen. Omer spreekt over de ankerfunctie van autoriteitsfiguren. Zij bieden een veilige basis, van waaruit kinderen en jongeren zich kunnen ontwikkelen. Daar bovenop houden gezagsfiguren een oogje in het zeilen en laten ze niet los, ook als het moeilijk wordt. Hun basishouding is er één van Waakzame Zorg.
Nieuwe Autoriteit staat voor een verbindende vorm van gezag, en dat op twee manieren. Gezagsfiguren worden ondersteund vanuit de verbinding met hun eigen steunnetwerk, onder het motto “It takes a village to raise a child”. Gezagsfiguren maken daarbij de overgang van “ik” naar “wij”, het handelen vanuit een samen gedragen verantwoordelijkheid. “Als een collega problemen ervaart met een leerling, is het de verantwoordelijkheid van het hele schoolteam om naar een oplossing te zoeken.” Bij uitbreiding wordt dit de hele gemeenschap: ouders, leiding van de jeugdbeweging, buren, de ruimere familie, de klusjesman op school, mensen van de buitenschoolse opvang,…Een leerkracht hééft geen autoriteit, ze krijgt die vanuit de inbedding in de bredere (opvoed)gemeenschap.
Vanuit deze inbedding gaan opvoeders een relatie aan met kinderen en jongeren, die niet alleen staat voor warmte en geloven in de eigen mogelijkheden van kinderen en jongeren, maar ook de stevigheid uitstraalt van het formuleren vàn en vasthouden ààn verwachtingen en grenzen. Omer spreekt over de ankerfunctie van autoriteitsfiguren. Zij bieden een veilige basis, van waaruit kinderen en jongeren zich kunnen ontwikkelen. Daar bovenop houden gezagsfiguren een oogje in het zeilen en laten ze niet los, ook als het moeilijk wordt. Hun basishouding is er één van Waakzame Zorg.
|
"Tijd is niet je vijand, maar je bondgenoot." (Tine Vervloet) |
In volle ontwikkeling
Het gedachtegoed en instrumentarium werden bedacht door Haim Omer en z’n team in Israël. Ze inspireerden zich daarvoor o.m. op het werk van Mahatma Gandhi en Martin Luther King. NAGV worden nog steeds verder ontwikkeld: - door in de praktijk op zoek te gaan naar altijd maar weer nieuwe toepassingsgebieden - door de werkzame elementen ervan via onderzoek zuiverder te krijgen - door de concepten steeds verder te verfijnen. De eerste onderzoeksresultaten en praktijkervaringen doen vermoeden dat we hier te maken hebben met een krachtig antwoord op een aantal prangende opvoedingskwesties. Na jeugdzorg reageert nu ook onderwijs enthousiast op de introductie ervan. |
